Ale jaja! Wszystko, co o jajkach warto wiedzieć tuż przed Wielkanocą

Najdroższe jajko zostało kupione za 18,5 mln dolarów - chodzi o złote, wysadzane drogocennymi kamieniami Jajka Fabergé pochodzące z kolekcji carów rosyjskich Romanowów. Te prawdziwe od kury może nie tak kosztowne, za to bezcenne w czasie wielkanocnym - symbolizują nowe życie i są obowiązkowym punktem programu podczas świątecznego śniadania.

W obliczu zbliżającej się Wielkanocy „prześwietlamy”… jajka. Czy potrzebnie martwimy się o ich kaloryczność? Jaka jest dopuszczalna norma spożycia jajek? Dlaczego nie należy gotować ich dłużej niż 10 minut? Jak poznać nieświeże jajko? Na te i wiele innych pytań odpowiedź znajdziemy w poniższym artykule.

Jajko pod lupą

Białko jajka w prawie 90 proc. składa się z wody, 9 proc. to aminokwasy, a ok. 1 proc. - węglowodany. Żółtko w ⅔ to tłuszcze - wcale nie tylko te „złe”, jak przyjęło się uważać. Ale przyjrzyjmy się temu z bliska.

„Jajko cechuje się zawartością cholesterolu - owszem, ale jednocześnie jest źródłem lecytyny oraz niewielkiej ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych”, tłumaczy Iwonna Niegowska, żywieniowiec marki Knorr. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) dopuszcza spożywanie jajek w diecie zdrowego człowieka o unormowanym poziomie cholesterolu jako elementu zbilansowanej diety. Należy pamiętać, że jajka używane są do ciast, makaronów, kotletów itd. Możemy też trzymać się zasady, która mówi, że jeśli nasza dieta nie obfituje w tłuszcze zwierzęce, natomiast jadamy dużo warzyw i owoców, to tym częściej możemy sobie pozwolić na jajko.

Dlaczego warto jeść jajka?

1. Jajko jako jedyny produkt spożywczy zawiera wszystkie aminokwasy egzogenne, czyli te, których organizm człowieka nie jest w stanie wytworzyć samodzielnie, więc musi dostarczyć sobie w pokarmach, aby funkcjonować prawidłowo. Dwa jajka o masie ok. 60 gramów każde zaspokajają 35 proc. dziennego zapotrzebowania na te aminokwasy.

2. Jajko zawiera całe bogactwo witamin i składników mineralnych, a zwłaszcza witaminy A, D , B2, a także dobrze przyswajalne żelazo, magnez, cynk i jod.

3. Luteina zawarta w jajku wpływa korzystnie na wzrok, a także jest silnym przeciwutleniaczem.

Jajko kategorii wagowej L, czyli ważące ok. 65 g w skorupce i 56 g bez skorupki, to ok. 7 gramów białka i 90 kalorii.

Obchodzić się jak z jajkiem - porady szefa kuchni

A oto kilka praktycznych rad dla wszystkich tych, którzy uwielbiają jajka, od szefa kuchni Knorr, Piotra Murawskiego:

- Jajka bezwzględnie przechowujmy w lodówce. Jeśli przebywają one w wilgotnym i ciepłym pomieszczeniu, bakterie znajdujące się na skorupce mogą wniknąć do środka.

- Nie powinniśmy przechowywać jajek w lodówce dłużej niż 3 tygodnie, ponieważ następuje w nich stopniowy rozkład białek i witamin oraz jełczenie tłuszczu - naturalny proces starzenia. Weźmy też pod uwagę, że jajka pochłaniają zapachy z lodówki.

- Przed użyciem jajko należy umyć w ciepłej wodzie, natomiast jeśli jest jedzone na surowo, to sparzyć. To niezwykle ważne, bo jeśli zdarzy się, że nioska jest zakażona bakteriami, to ta czynność może nas uchronić przed przeniesieniem choroby do naszego organizmu. Nie należy natomiast myć jajek przed włożeniem do lodówki, ponieważ zmywamy w ten sposób ochronną warstwę ze skorupki.

- Jajka są kwasotwórcze, dlatego by zachować zrównoważoną dietę, pamiętajmy o obecności w niej zasadowych pokarmów, np. warzyw i kasz.

- Jak sprawdzić, czy jajko jest świeże? Po rozbiciu żółtko powinno być zwarte i okrągłe, białko natomiast gęste (nie powinno się rozlewać).

- Jeśli zastanawiamy się – lepsze ścięte czy surowe żółtko - to warto wiedzieć, że pod obiema postaciami jest strawne w tym samym stopniu. Co innego natomiast białko - nie należy jeść go na surowo, bo w białku obecny jest składnik, który blokuje przyswajanie witaminy B7, czyli biotyny.

- Na koniec dobra wiadomość – jajka, jako jeden z niewielu produktów, można bezpiecznie smażyć na maśle, ponieważ białko ścina się już przy 60 stopniach, a więc jeszcze zanim masło zacznie się palić i wytwarzać toksyczne związki.

Jajko „z metką”

I jeszcze kilka słów, które będą wskazówką podczas robieniu zakupów. Jajka na sklepowych półkach, niczym ubrania na wieszakach, zazwyczaj występują w czterech rozmiarach S, M, L i XL. Zamiast centymetrów liczy się tutaj waga. Jajka oznaczone rozmiarem S to jajka małe, które ważą poniżej 53 g, M mieszczą się w przedziale 53-63 g, L to jajka duże o wadze 63-73 g, natomiast rozmiar XL otrzymują dorodne jajka ważące ponad 73 g.

Jajka możemy sklasyfikować nie tylko ze względu na kategorię wagową, ale również system hodowli, czyli w praktyce rodzaj chowu. Zwróćmy uwagę na cyfrę, od której zaczyna się kod umiejscowiony na jajku:

- 0 to jajka z produkcji ekologicznej. Oznacza to, że hodowla kur odbywa się na świeżym powietrzu, z dostępem do wolnego wybiegu, a do tego kury karmione były paszą posiadającą certyfikat ekologiczny.

- 1 to jajka z chowu na wolnym wybiegu – oznacza to, że kura ma dostęp do wybiegu i żyje w swobodnych warunkach.

- 2 to jajka z chowu ściółkowego - kura hodowana jest w ograniczonych warunkach, ale może chodzić swobodnie po kurniku, posiada dostęp do piasku i grzędy. W przepisach unijnych określono, że ilość zwierząt na 1 m2 powierzchni użytkowej wynosi 9 kur niosek.

- 3 to jajka z chowu klatkowego, czyli najmniej przyjaznego. Kury nie mają możliwości swobodnego poruszania się, gdyż przebywają stale w klatkach.

I na koniec przykładowy kod z jajka i jego deszyfracja:

1/PL/9 16 12 03

1 oznacza omawiany wyżej system hodowli, PL to oznaczenie kraju pochodzenia, następujące po nim  4 liczby to w kolejności: numer województwa, kod powiatu, kod zakresu działalności oraz kod fermy. Jak widać, pochodzenie żadnego jajka nie pozostanie anonimowe!