Forma wyzwaniem dla materiału – Muzeum Historii Żydów Polskich

Jak wpisać los człowieka i historię narodu w bryłę budynku? Jak harmonijnie połączyć wieki tradycji ze spojrzeniem w przyszłość? Przed tym wyzwaniem stanął fiński architekt Rainer Mahlamäki podczas projektowania Muzeum Historii Żydów Polskich. Budynku, który stał się jedną z architektonicznych wizytówek Warszawy.

Historia wzajemnych relacji Polaków i Żydów zawsze była tematem bardzo trudnym i pełnym najróżniejszych emocji. Budynek Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie symbolizuje i upamiętnia historię narodu, który spotkał się zarówno z czasem religijnej tolerancji ze strony państwa polskiego, z przyjazną koniunkturą dla polskiej wspólnoty żydowskiej, ale również z niemal kompletną eksterminacją, dokonaną w okupowanej Polsce przez niemieckich nazistów.

Nic więc dziwnego, że wyłoniony w drodze międzynarodowego konkursu architektonicznego projekt budynku Muzeum zwraca uwagę swoją oryginalnością. Sąd konkursowy spośród 250 zgłoszeń zaprosił do przedstawienia 11 projektów architektów i biur architektonicznych z całego świata. Ostatecznie zwyciężyła śmiała, zwracająca na siebie uwagę koncepcja biura Lahdelma & Mahlämaki, a wyróżnienia za swoje projekty Muzeum Historii Żydów Polskich otrzymali Daniel Libeskind, Kengo Kuma oraz Zvi Hecker.

Pęknięta fasada – symbol przerwanej historii
Muzeum, położone w samym sercu byłego getta z widokiem na pomnik upamiętniający bohaterów powstania warszawskiego, stoi na historycznym terenie, ale jego koncepcja oraz projekt są nowoczesne i patrzą w przyszłość.

Na pierwszy rzut oka budynek projektu fińskiego architekta Rainera Mahlamäkiego wydaje się niezwykle prosty. Jednak gdy spojrzymy na główną fasadę budynku - w pozornie jednostajnej płaszczyźnie wypełnionej metrami szklanych paneli i miedzianej siatki, nagle pojawia się nieregularne, dramatyczne pęknięcie. - To symbol historii Żydów. Historii, której wielowiekowa ciągłość została nagle przerwana piekłem Holokaustu – tłumaczy Rainer Mahlamäki*. – Jednak budynek nie ma być symbolem-muzeum Holokaustu – zaznacza architekt - zaprojektowałem go, by opowiedzieć historię Żydów. Pęknięcie przykuwa uwagę i wprowadza do wnętrza, które wykonane zostało z najwyższą precyzją, przy użyciu takich materiałów budowlanych, jak bloki Silka.

Materiał budowlany odbiciem nowoczesnej architektury
Muzeum zostało zaprojektowane na planie kwadratu w postaci sześcianu o szklanych ścianach. Najbardziej zewnętrzna część zbudowana jest ze szklanych paneli i miedzianej siatki. Panele pokrywają litery hebrajskie i łacińskie układające się w słowo Po-lin, które jest nawiązaniem do legendy o pierwszych żydowskich osadnikach na ziemiach polskich. Podczas budowy Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie zastosowano Silka - głównie do wymurowania ścian w salach wystawowych. Decyzja została podyktowana faktem, iż jest to trwały materiał budowlany o wysokiej wytrzymałości i nośności, cechujący się ponadto doskonałą izolacją akustyczną. Bardzo dobre nośność i wytrzymałość materiału oraz skuteczna izolacja akustyczna to jedna z najważniejszych zalet budynku, zwłaszcza użyteczności publicznej o szczególnym charakterze, jakim jest muzeum. Silikaty to jeden z najzdrowszych materiałów budowlanych, dlatego gwarantują odpowiedni klimat, tak ważny w obiektach publicznych. - Nowoczesna architektura jest lustrzanym odbiciem wyobraźni, możliwości techniki i odpowiedniego materiału - konkluduje Mahlamäki*.

Fakty dotyczące budynku
Budynek Muzeum Historii Żydów Polskich zrealizowany według projektu Rainera Mahlamäkiego, ma 12,8 tys. m² powierzchni użytkowej. Biuro architektoniczne Lahdelma & Mahlamäki Ltd. założyli w Helskinkach w 1997 prof. arch. Ilmari Lahdelma i prof. arch. Rainer Mahlamäki, członkowie SAFA (Fińskiego Stowarzyszenia Architektów). Pracownia architektoniczna Lahdelma & Mahlamäki Ltd. posiada bogate doświadczenie i ogromną renomę, o czym świadczy wygranych do tej pory 35 pierwszych nagród otrzymanych w najróżniejszych konkursach architektonicznych.

* fragment z wypowiedzi R. Mahlamäkiego opublikowanej w magazynie Projekte wydawanym przez Xella International.