wydarzenia kultura/sztuka/rozrywka

„Dwa bratanki…”, czyli innowacyjny sposób na odkrywanie kultury węgierskiej w Polsce

690 uczestników, warsztaty w 16 miastach, prawie 100 godzin wykładów – to efekty szkoleń o literaturze węgierskiej organizowanych przez Węgierski Instytut Kultury, Instytut Książki oraz Good Books. To również pierwszy cykl, który w tak unikalny sposób promował kulturę innego kraju poprzez książki. A wszystko to odbywało się w ramach trwającego Roku Kultury Węgierskiej w Polsce 2016/2017.

Głównym celem szkoleń pt. „Dwa bratanki – odkrywamy literaturę węgierską w Polsce” była popularyzacja wiedzy o madziarskich autorach, ich dorobku, ale także kultury tego tak bliskiego, a jednak dalekiego kraju. Okazja do tego była najkorzystniejsza od czasu upadku komunizmu, czyli ostatnich prawie trzydziestu lat, ponieważ dzieła pisarzy z kraju nad Dunajem znów zaczęły być silnie obecne na polskim rynku księgarskim. Dzięki działaniom wokół Roku Kultury Węgierskiej zostało przetłumaczonych na język polski i wydanych ponad 50 książek, a także ukazało się kilka magazynów tematycznych.  

Ponieważ nie sztuką jest wydać książkę, o czym wiemy od wielu lat, a w Polsce czytelnictwo nie należy do najwyższych, najlepszymi ambasadorami węgierskich twórców okazali się bibliotekarze oraz moderatorzy Dyskusyjnych Klubów Książki. To właśnie oni zostali zaproszeni na spotkania w całej Polsce, w każdym z województw. Warsztaty były prowadzone na zmianę przez tłumaczki, hungarystki, zasłużone propagatorki kultury węgierskiej, Annę Butrym, Irenę Makarewicz lub Jolantę Jarmołowicz oraz Marcina Skrabkę. Trenerzy odwiedzili 16 polskich miast, a uczestnicy szkoleń poznali 44 autorów i 61 najważniejszych węgierskich tytułów wraz z niezliczoną ilością ciekawostek oraz anegdotek. Co więcej, mogli uczestniczyć w konkursie o „węgierską półkę”.

Zaangażowanie w wiedzę

Według wyników ankiet przeprowadzonych przed szkoleniem, niecałe 7% osób zadeklarowało, że w ich placówce w ciągu ostatnich 2 lat omawiane były książki węgierskich autorów. Czytelnicy najchętniej sięgali po literaturę polską, amerykańską oraz brytyjską. Co pocieszające, ponad 60% bibliotek posiada w swoich zbiorach 11 lub więcej pozycji madziarskich pisarzy, lecz większość z nich pochodzi sprzed 1989 roku. 

– Wśród bibliotekarzy najbardziej rozpoznawalnymi pisarzami jeszcze przez szkoleniem byli Sándor Márai – którego najwięcej dzieł przetłumaczono na język polski, Imre Kertész – ponieważ otrzymał literacką nagrodę Nobla w 2002 roku za swoją twórczość oraz Ferenc Molnár – autor jednej z popularniejszych lektur znajdujących się w polskim kanonie, czyli „Chłopcy z Placu Broni” – mówi Gáspár Keresztes, kierownik programowy Węgierskiego Instytutu Kultury. – W trakcie spotkania, co wynika z wypełnionych kwestionariuszy udało nam się zainspirować uczestników do sięgnięcia również po inne nazwiska.

Dzięki szkoleniom uczestnicy poznali wielu innych madziarskich literatów. Pasja trenerów sprawiła, że słuchacze kończyli warsztaty deklarując chęć sięgnięcia po kolejne węgierskie lektury. Według wyników ankiet przeprowadzonych po spotkaniach do grona uznawanych za najciekawszych autorów przez bibliotekarzy dołączyli zdawałoby się bardzo już w Polsce popularni György Spiró (autor wielu przetłumaczonych na język polski powieści m.in. „Diavolina”, tłum. Irena Makarewicz, Wyd. Czytelnik) i Ádám Bodor (autor m.in. powieści „Ptaki Wierchowiny”, tłum. Elżbieta Cygielska, Wyd. Czarne), ale także János Háy („Syn ogrodnika”, tłum. Jolanta Jarmołowicz et al., Wielka Litera), Andrea Tompa („Dom Kata”, tłum. Anna Butrym, Książkowe Klimaty) i Krisztina Tóth (m.in. „Linie kodu kreskowego”, tłum. Anna Butrym, Książkowe Klimaty).

Ważne było również to, by spełnić oczekiwania uczestników, a także przekazać im wiedzę w sposób, który mogą wykorzystać w ramach swoich codziennych obowiązków. Wykładowcy z zaangażowaniem podeszli do wykładów, dlatego ponad 98% osób stwierdziło, że szkolenie w całości spełniło ich oczekiwania, a 92%, że wiedza ta będzie przydatna w pracy. Wielu uczestników proponowało również, by takie szkolenia odbywały się częściej lub regularnie, by mogli dokładniej poznać konkretne węgierskie dzieła, także najnowsze.

 – To pierwsze takie działania prowadzone w celu wsparcia promocji kultury węgierskiej, w tym przypadku literatury – mówi Monika Błaszczak, ekspert ds. promocji, Węgierski Instytut Kultury. - Co więcej, jest to pierwsze takie działanie organizowane przez jakikolwiek Instytut czy Ambasadę. Nie wystarczy tylko wydawać książki czy wspierać ich tłumaczenia oraz pomagać zaangażowanym wydawnictwom. Trzeba również chcieć zainteresować czytelników do sięgnięcia po tę twórczość tak, aby efekty były długofalowe, a nie doraźne. Tym bardziej cieszy nas zaangażowanie uczestników szkoleń, ich zainteresowanie tematem oraz chęć udziału w kolejnych tego typu warsztatach.

Zawody o półki

Spotkania te miały również pomóc w zaktualizowaniu lub stworzeniu „węgierskiej półki” w bibliotekach, obejmującej pozycje dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W tym celu dla uczestniczących w szkoleniach oraz klubowiczów został zorganizowany konkurs na najlepszą recenzję (w dowolnej formie – pisemnej, prezentacji, filmiku, itp.). Dla autorów 10 najciekawszych z nich zostało ufundowanych ćwierć tysiąca książek, którymi uzupełnią zbiory biblioteczne. Ogłoszenie wyników konkursu odbyło się 11 listopada podczas 3. Śląskich Targów Książki w Katowicach, gdzie zostało przyznanych 10 równorzędnych nagród w postaci węgierskich półek następującym autorom:

  1. Anna Wolska, Miejska i Gminna Biblioteka w Połańcu, László Németh "Odraza"
  2. Barbara Wizimirska, DKK w Warszawie Falenicy, Sándor Márai „Trzydzieści srebrników”
  3. Karol Pietrzak, DKK "Ścieżki" w Legionowie, Sándor Márai „Żar”
  4. Magdalena Turska, Moderator DKK w Kłodawie, Imre Kertész, "Kadysz za nienarodzone dziecko"
  5. Grażyna Zgubińska, Dyskusyjny Klub Książki dla dorosłych – MBP Lębork, Andrea Tompa "Dom kata"
  6. Biblioteka Publiczna w Mirostowicach Dolnych (gmina Żary) za 8 prac plastycznych do książki Évy Janikovszky "Gdybym był dorosły", autorstwa: Nikoli Dziweńki (lat 8), Zofii Patro (8), Franka Patro (7), Oliwii Grzywaczyk (8), Zofii Dobek (8), Darii Radziszewskiej (8)Amelii Kreczmer (8), Zuzanny Wacowskiej (8) + specjalne wyróżnienie dla Marii Patro z DKK dla dorosłych w Mirostowicach Dolnych za rękodzieło inspirowane książką Vilmos Zolnay "Niewidzialna smycz" w postaci Andrea – węgierskiego wyżła w piżamie
  7. Maria Płatek, Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Łazy – za grafikę będącą recenzją książki Ákosa Kertésza "Makra, czyli cena przegranej"
  8. Małgorzata Książek, Biblioteka Publiczna w Łysej Górze, za pracę będącą recenzją książki "Linie kodu kreskowego" Krisztiny Tóth
  9. DKK w Okoninie – za teledysk-recenzję książki "Czarownica z Funtinel" Alberta Wassa
  10. Dla DKK Skaczące Rybki z MBP w Katowicach za recenzje 5 książek węgierskich w jednym filmie – autorstwa: Soni Pawlus (Péter Nádas "Miłość"), Anny Wróblewskiej (Magda Szabó "Zamknięte drzwi"), Bożeny Kotlarskiej (Ádám Bodor "Wizyta arcybiskupa"), Ewy Ołdakowskiej (Imre Kertész "Kadysz za nienarodzone dziecko"), Marty Żak (Péter Nádas "Pamięć"), Beaty Jadach-Zygadło (Sándor Márai "Żar")

Organizatorzy szczególnie dziękują wydawnictwom uczestniczącym w programie i wydającym współczesną węgierska literaturę: Arcana, Austeria, Biuro Literackie, Czarna Owca, Czarne, Czytelnik, IPN, Książkowe Klimaty, Media Rodzina, Międzynarodowe Centrum Kultury, Namas, Nasza Księgarnia, PIW, Studio EmKa, Świat Książki, timof i cisi wspólnicy, GW Foksal, Wielka Litera, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydawnictwo Bona, Wydawnictwo Most i Zeszyty Literackie.

Patroni medialni: Polskie Radio, TVP i TVP Kultura.

informacje o firmie

 

 

informacje o firmie